تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟

احسان والیان

پرسش‌های متداول پذیرش در بازار پایه

از جمله این مزایا می‌توان به ارزیابی بهتر عملکرد مدیریت شرکت، دستیابی به معیاریطبق بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، معاملات اوراق بهادار ثبت‌شده در سازمان فقط در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس دارای مجوز امكان‌پذیر است، بنابراین ورود به بازار پایه برای شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان بورس (در صورت عدم پذیرش در بورس/فرابورس) الزامی بوده و هرگونه معامله بدون رعایت ترتیبات فوق فاقد اعتبار است. به علاوه در بازار پایه سطح افشا کمتر بوده، دامنه نوسان در تابلو «الف» 5 درصد، در تابلو«ب» 10 درصد و در تابلو «ج» دامنه نوسان وجود ندارد، ضمن اینکه شرکت‌ها در تابلو «ب» و «ج» فاقد معافیت مالیاتی بوده و معاملات در تابلو «ج» به صورت پیوسته انجام نمی‌شود.

شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار باید درخواست درج در بازار پایه را به فرابورس ایران ارائه دهند. شرکت‌های مشمول ثبت نزد سازمان شامل دو گروه زیر هستند:

• شرکت‌های سهامی عامی که تعداد سهامداران آن‌ها مساوی یا کمتر از 100 سهامدار و بیش از 35 سهامدار باشد و حقوق صاحبان سهام آن‌ها بیش از 100 میلیارد ریال باشد
• شرکت‌های سهامی عامی که تعداد سهامداران آن‌ها بیش از 100 سهامدار و حقوق صاحبان سهام آن‌ها بیش از 50 میلیارد ریال باشد

تابلوی الف: تابلوی تشکل‌های خودانتظام و نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان از قبیل بورس‌ها و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بوده که تصمیم‌گیری در خصوص پذیرش این شرکت‌ها در تابلوی مذکور بر عهده هیات پذیرش است.

تابلوی ب: در این تابلو، شرکت‌ها باید همزمان دارای شرایط زیر باشند:

1. در سال شمسی منتهی به دوره رسیدگی از ضریب نقدشوندگی بالای 10 درصد برخوردار باشند.
2. در دوره مالی مورد رسیدگی، مفاد دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان را به تشخیص کمیته درج رعایت کرده باشند.
3. سایر شرایط به تشخیص کمیته که حسب مورد در خصوص هر شرکت تعیین و اعلام می‌شود.

تابلوی ج: شرکت‌هایی که فاقد شرایط مندرج در تابلوی «الف» و «ب» هستند.

ضریب نقد شوندگی: عبارت است حاصل تقسیم تعداد روزهایی از دوره مالی ناشر که طی آن معاملات سهم در بازار عادی بیش از 0001/0 تعداد سهام ناشر است بر تعداد روزهایی در آن دوره که نماد معاملاتی مربوطه قابل معامله بوده است.

تصمیم‌گیری در خصوص نوع تابلو بر عهده کمیته درج خواهد بود.

این شرکت‌ها در تابلوی «ب» درج شده مشروط به اینکه ظرف یکسال از تاریخ تصویب دستورالعمل جدید بازار پایه(28/02/95) شرایط درج در تابلوی«ب» را کسب کند.

در صورتی که سهام شرکت بی‌نام باشد باید پیش از آغاز معاملات، سهام به بانام تبدیل شده و در سامانه معاملات ثبت شود.

در صورت وجود سهام ممتاز، باید براساس رویه اجرایی مصوب هیات‌مدیره فرابورس، امکان نقل‌و‌انتقال آن‌ها در سامانه معاملاتی وجود داشته باشد.

در صورت ثبت شرکت‌های تعاونی سهامی عام نزد سازمان بورس، این شرکت‌ها می‌توانند تقاضای درج خود را به فرابورس ارائه دهند.

در صورت داشتن شرایط درج در بازار پایه، منعی وجود ندارد.

بله! حسابرس شرکت حتما باید از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب شده باشد.

شرکت‌های درج شده در تابلوی «ب» و «ج» مشمول معافیت مالیات عملکرد ذکر شده در بازار اول/دوم نبوده ولی مالیات نقل‌و‌انتقال سهام در این بازار نیز معادل 0.5 درصد ارزش معامله است.

مدارک لازم جهت درج شرکت در بازار پایه در سایت فرابورس ایران، قسمت فرم‌ها، بخش پذیرش، قسمت بازار پایه و تحت عنوان فرم درخواست درج در بازار پایه قابل مشاهده است.

پس از ارائه درخواست و تکمیل مدارک، موضوع درج شرکت در کمیته درج/هیات پذیرش، مطرح و درصورت موافقت کمیته درج/هیات پذیرش با درج شرکت در بازار پایه، باید افشای اطلاعات در سامانه کدال و سپرده کردن سهام نزد سپرده‌گذاری مرکزی انجام شود. پس از سپرده کردن سهام و در صورت بالا بودن تعداد سهامداران، شرکت باید توزیع برگ سهام جدید را در روزنامه کثیر‌الانتشاری که آگهی‌های شرکت در آن چاپ می‌شود، آگهی کرده و پس از آن درج شرکت در بازار پایه انجام می‌شود.

موارد افشا طبق دستورالعمل اجرایی افشاء اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان جهت ناشران غیربورسی است که در سایت فرابورس ایران در قسمت قوانین و مقررات و بخش دستورالعمل‌ها قابل تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ مشاهده است.

خیر- شرکت‌های درج شده در بازار پایه الزامی جهت افشاء بودجه در سامانه کدال ندارند.

انتقال شرکت‌ها از بازار پایه به بازار اول/دوم فرابورس، منوط به ارائه درخواست پذیرش و تکمیل فرآیند پذیرش است.

تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟

فرابورس چیست و چگونه در آن خرید و فروش کنیم؟

بورس و بازار سرمایه

بازار فرابورس چیست و چگونه کار می‌کند؟

بورس واژه‌ای است که این روزها به دلیل استقبال گسترده‌ای که از آن شده، بسیار به گوش می‌خورد، اما در کنار بورس بازار دیگری به نام "فرابورس" نیز وجود دارد. بنابراین این سوال برای بسیاری از افراد پیش می‌آید که بازار فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟

بازار بورس و فرابورس علی‌رغم شباهت‌های زیاد، اما تفاوت‌های بنیادینی نیز با یکدیگر دارند. در این مقاله سعی داریم تا به تعریف فرابورس، تفاوت بورس با فرابورس، مزایای پذیرش در فرابورس، انواع بازار در فرابورس و دیگر موضوعات مرتبط بپردازیم.

چنانچه به دنبال یادگیری در خصوص بورس هستید، ما در مطلب دیگری با عنوان «چرا و چگونه در بازار بورس سرمایه‌گذاری کنیم؟» به طور جامع و مفصل در خصوص این بازار صحبت کرده‌ایم.

اما به داستان فرابورس برگردیم و بد نیست ابتدا بدانیم که اساسا این فرابورس چیست؟ تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

منظور از بازار فرابورس چیست؟

شرکت‌ها و نهادهای مالی فعال در اقتصاد برای تامین منابع مالی اقدام به پذیرش و عرضه سهام خود در بورس می‌کنند تا از این طریق نقدشوندگی خود را نیز افرایش دهند.

شرکت‌هایی که متقاضی ورود به بورس هستند باید دارای شرایط خاص این بازار باشند اما برخی شرکت‌ها و نهادهای مالی دارای شرایط اولیه در بورس نیستند؛ بنابراین برای این دست از شرکت‌ها که شرایط بورسی شدن را ندارند، بازار فرابورس ایجاد شده است.

دومین بازار سرمایه کشور با نام بازار فرابورس یا Over the Counter Market به اختصار ( OTC ) نامیده می‌شود که به اصطلاحا معنای «خارج از بورس» است.

بازار فرابورس در سال 1387 با مجوز شورای عالی بورس شکل گرفت و با ساختار و سازوکار مشابه بورس، شرایط پذیرش شرکت‌ها و نهادهای مالی را ساده‌تر کرده است.

فرابورس این امکان را برای شرکت‌های متقاضی در بازار سهام فراهم کرده است که برای ورود سریع‌تر به بورس رویه‌های پذیرش را راحت‌تر پشت سر بگذارند.

به گونه‌ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.

خوب تا اینجا به طور نسبی فهمیدیم که بازار فرابورس چیست و چه کارکردهایی دارد. اما سوال دیگر آن است که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

تفاوت بورس و فرابورس چیست؟

سازوکار فرابورس همانند بورس بوده و مکانی برای خرید و فروش و معاملات سهام و سایر اوراق بهادار است. در فرابورس نیز همانند بورس قیمت اوراق براساس فرآیند عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

ذکر این نکته لازم است که پذیرش شرکت‌ها در فرابورس راحت‌تر بوده و قوانین سخت‌گیرانه کمتری برای نمادهای پذیرفته شده در تابلوهای فرابورس وجود دارد. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که ریسک سرمایه‌گذاری در نمادهای حاضر در فرابورس بیشتر از نمادهای حاضر در بورس است.

سطح نظارت در فرابورس نسبت به بورس کمتر بوده و در طول یک سال مالی به دلیل شفافیت بیشتر، شرکت‌های بورسی موظف هستند تعداد گزارش‌های بیشتری را منتشر کنند. همین امر سبب می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری و خرید و فروش در فرابورس نسبت به بورس بیشتر باشد.

در بازار فرابورس شفافیت کمتری وجود داشته و ریسک سرمایه‌گذاری در آن بیشتر است.

انواع بازار در فرابورس را بشناسیم

اگر آشنایی کلی با بورس داشته باشید می‌دانید که بورس از دو بخش بازار اول و بازار دوم تشکیل شده است که با یکدیگر ارتباطاتی دارند.

به این صورت که اگر شرکتی که در بازار اول بورس است و عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می‌شود و بالعکس، یک شرکت با بهبود عملکرد خود می‌تواند به بازار اول بورس منتقل شود و ارتقا پیدا کند.

اما وضعیت فرابورس به چه شکل است و انواع بازار در فرابورس کدامند؟ ساختار فرابورس از چهار بازار تشکیل شده است که شامل بازار اول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم است.

به این صورت که هر چه از بازار اول به سمت بازار سوم حرکت می‌کنیم شرکت‌ها کوچک‌تر و احتمال ریسک بالاتر می‌شود.

درصد نوسان و برخی دیگر از شرایط معامله در بازار پایه و سوم نسبت به دیگر بازارهای فرابورس متفاوت است. در ادامه به معرفی انواع بازار در فرابورس می‌پردازیم.

بازار اول فرابورس چه ویژگی‌هایی دارد؟

طبق دستورالعملی که از سوی فرابورس ایران اعلام شده است، در بازار اول، معاملات سهام شرکت‌های سهامی عامی که شرایط دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس را احراز کرده باشند، انجام می‌شود.

در این بازار سهام شرکت‌ها و واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مورد معامله قرار می‌گیرد که حداقل 10 درصد از سهام ثبت شده شناور باشد، حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری آن گذشته باشد.

همچنین آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل یک میلیارد تومان باشد، زیان انباشته نداشته باشند و اعضای هیات مدیره و مدیرعامل آنها دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر طبق قوانین و مقررات حاکم بر بازار اوراق بهادار یا سوء شهرت حرفه‌ای نباشند .

همچنین دامنه نوسان قیمت در این بازار ۵ درصدی و بدون حجم مبنا است .

بازار دوم فرابورس چه ویژگی‌هایی دارد؟

بازار دوم نیز همانند بازار اول فرابورس، سهام شرکت‌های سهامی عام را ارایه می‌کند. اما نکته قابل توجه این است که شرایط پذیرش در بازار دوم فرابورس نسبت به بازار اول راحت‌تر و منعطف‌تر است.

در این بازار صرفا سهام شرکت‌های عامی مورد معامله قرار می‌گیرد که حداقل یک‌ سال از تاسیس آن گذشته باشد، حداقل 5 درصد از سهام ثبت‌شده آن شناور باشد.

همچنین آخرین سرمایه ثبت شده آنها حداقل 100 میلیون تومان باشد، دعاوی دارای اثر با اهمیت بر صورت‌های مالی، له یا علیه شرکت وجود نداشته با شد و همچنین اعضای هیات مدیره و مدیرعامل شرکت دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری نباشند .

در بازار دوم، شرکت‌های زیان ده و شرکت‌های کوچک و تازه تاسیس و همچنین آن‌هایی که با افزایش سرمایه قصد تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام را دارند نیز امکان پذیرش دارند .

بازار پایه فرابورس چه ویژگی‌هایی دارد؟

در ادامه بررسی انواع بازار در فرابورس به بازار پایه می‌رسیم. شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار پایه بورس بسیار راحت‌تر است، به طوری که شرکت‌ها فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند.

شرکت‌های درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقه بندی می‌گردد : بازار پایه زرد، بازار پایه نارنجی و بازار پایه قرمز که دامنه نوسان در هر یک از این بازارها در حال حاضر به ترتیب ۳ ، ۲ و ‍۱ درصد است .

همانطور که قبلا نیز ذکر شد هرچه از بازار اول فرابورس به بازار پایه فرابورس به‌خصوص بازار پایه قرمز حرکت کنید ریسک معاملات افزایش می‌یابد.

در بازار پایه زرد، شرکت‌هایی حضور دارند که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و دلیل الزام قانونی باید در بازار پایه فرابورس درج شوند.

در بازار پایه نارنجی، شرکت‌هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده‌اند، اما شرایط پذیرش را ندارند حضور دارند.

به همین ترتیب در بازار پایه قرمز نیز نماد شرکت‌هایی درج شده که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می‌شوند. مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب ساده‌تر از بازار اول و دوم است.

بازار سوم فرابورس چه ویژگی‌هایی دارد؟

بازار سوم یا بازار عرضه فرابورس برای حضور آن دسته از شرکت‌ها بوده که شرایط یا امکان پذیرش در فرابورس را ندارند.

پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار از جمله شرکت‌های سهامی عام در شرف تاسیس در بازار سوم فرابورس انجام می‌شود که از مهمترین ویژگی‌های این بازار به شمار می‌آید.

برای عرضه سهام در این بازار نیازی به گذراندن فرایند پذیرش نیست و صرفا و با انجام تشریفات اداری در فرابورس نیز انجام می‌شود.

اوراق بهادار قابل عرضه در بازار سوم فرابورس ایران عبارتند از :

سهام شرکت‌های سهامی

سهام بی‌نام شرکت‌های سهامی عام

گواهی‌های سپرده بانکی

اوراق مشارکت رهنی

صندوق‌های زمین و ساختمان که در سایر بازارهای فرابورس پذیرفته نشده‌اند

حق تقدم خرید سهام شرکت‌های سهامی عام

سهام ناشی تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ از افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام

اوراق مشارکت اجاره

صکوک و واحدهای سرمایه‌گذاری آن دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله

مزایای پذیرش در فرابورس چیست؟

در ادامه این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که چرا شرکت‌ها اقدام به عرضه سهام خود در فرابورس می‌کنند؟ این بازار چه مزیت‌هایی را برای شرکت‌های حاضر در آن فراهم می‌کند؟

در پاسخ به این سوال‌ها باید گفت فرابورس ایران تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار است و حضور در این بازار می‌تواند به معرفی شرکت در سطح ملی کمک قابل توجهی کند.

ورود شرکت به بازار سرمایه موجب آشنایی قشر وسیعی از مصرف کنندگان با خریداران کالا و خدمات شرکت می‌شود. علاوه بر این فرابورس، مزایای متعددی را برای شرکت‌های پذیرفته شده خود فراهم کرده که مهمترین‌ آن‌ها را عبارتند از:

1: تامین مالی آسان و ارزان

به طور کلی مهمترین کارکرد بازار سرمایه تجهیز، جمع‌آوری و هدایت پس‌اندازهای کوچک به سمت اجرای طرح‌های بزرگ اقتصادی است.

شرکت‌ها به جای روی آوردن به منابع بانکی آن هم با پیچیدگی‌های خاص خود می‌توانند با شرایطی آسان‌تر از طریق بورس یا فرابورس اقدام به تامین منابع مالی مورد نیاز خود کنند.

بنابراین یکی از مهم‌ترین مزایای پذیرش در فرابورس همین مساله تامین مالی است.

2: معافیت مالیاتی

از دیگر مزایای پذیرش در فرابورس بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی بوده که بر اساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، شرکت‌های پذیرش شده در فرابورس ایران مشمول مزایای مالیاتی قابل توجهی خواهند شد.

به این شکل که 5 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی (فرابورس) یا خارجی پذیرفته می‌شود، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرش شده در این بورس‌ها یا بازارها حذف نشده‌اند با تایید سازمان بورس بخشوده می‌شود.

همچنین سهام شرکت‌هایی که برای معامله در بازارهای خاپرج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند، معادل 2 برابر معافیت‌های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند.

به همین ترتیب اضافه شده است که از هر نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام شرکت‌ها اعم از ایرانی و خارجی در بورس‌ها یا بازارهای خارج از بورس دارای مجوز، مالیات مقطوعی به میزان نیم درصد ارزش فروش سهام و حق تقدم سهام وصول خواهد شد.

بنابراین از این بابت وجه دیگری به عنوان مالیات بر درآمد نقل و انتقال سهام و حق تقدم سهام و مالیات بر ارزش افزوده خرید و فروش مطالبه نخواهد شد.

خرید و فروش در فرابورس به چه صورتی است؟

شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که آیا برای خرید و فروش سهام در فرابورس باید کد بورسی جداگانه‌ای دریافت کرد؟ پاسخ به این سوال خیر است.

نحوه انجام معامله در فرابورس نیز همانند بورس بوده و با همان روال می‌توانید سهام شرکت‌های حاضر در فرابورس را خریداری کنید و بفروشید.

خرید و فروش در فرابورس همانند بازار سرمایه یا بورس است.

شما با ثبت نام در یک کارگزاری و دریافت کد بورسی می‌توانید در هر کجای دنیا که باشید با اتصال به شبکه اینترنتی به خرید و فروش سهام شرکت‌های حاضر در بازار سهام اعم از بورس و فرابورس بپردازید.

کارگزاری‌ها نهادهای واسط بین شما و شرکت‌های بورسی بوده و با ایجاد کاربری برای دسترسی به معاملات روزانه بورس و فرابورس این امکان را به شما می‌دهند که اقدام به خرید و فروش در فرابورس کنید.

مبتدیان و افرادی که به تازگی وارد این بازار شده‌اند باید بدانند که با اطلاعات کافی و بررسی کامل یک سهم اقدام به خرید یا فروش آن کنند یا در انجام معاملات خود از افراد کارشناس در این حوزه مشورت بگیرند.

بازار فرابورس چیست؟ و مزایای آن کدام است؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بورس راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس می‌توان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها پرداخت.

عده بسیاری از کسانی که وارد بازار بورس شده‌اند بی شک نام بازار فرابورس را در جستجوهای اینترنتی دیده‌اند. احتمالا خیلی از افرادی که به دنبال جواب سوالاتی مانند بورس چیست؟ بوده‌اند، از خود پرسیده‌اند فرق این بازار با فرابورس در چیست؟ واقعیت این است که این بازار با بورس که ما به طور مستقیم با تشکیل پرتفو شخصی یا غیر مستقیم از طریق صندوق های سرمایه گذاری وارد آن می‌شویم، تفاوت‌هایی دارد. همه ما می‌دانیم که شرکت‌ها برای تامین سرمایه و بهبود اعتبار تلاش می‌کنند تا به بورس وارد شوند و با فروش سهام به جذب سرمایه‌گذار بپردازند. آنها به این شکل سرمایه موردنیاز برای گسترش کار خود و یا بقا در فعالیتی که می‌کنند را به دست می‌آورند. اما جالب است بدانیم که برای ورود به بورس باید از شرایط خاصی برخوردار باشیم که البته هر شرکتی نمی‌تواند واجد شرایط برای ورود به آن باشد. به همین دلیل با فراهم کردن شرایطی راحت‌تر به بازار فرابورس راه پیدا می‌کنند. در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بورس راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس می‌توان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها پرداخت.

تفاوت بورس و فرابورس

تا به این جا متوجه شدیم که بازار فرابورس از همان مشخصات و ویژگی‌هایی برخوردار است که بورس دارا است. اما بورس با جدیت و اعتباری بیش‌‎تر شناخته می‌شود. دلیل اعتبار بیش‌تر بورس به این معنا نیست که بازار فرابورس فاقد اعتبار است. این اعتبار در بورس به خاطر این است که شرکت‌های قدرتمندتر و با شفافیت مالی بیش‌تر در بورس حضور دارند و به همین دلیل ریسک سرمایه گذاری در شرکت‌های حاضر در بورس کم‌تر از شرکت‌های تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ فعال در فرابورس است. شدت نظارت در فرابورس نیز کم‌تر از بورس است. به عنوان مثال شرکت‌هایی که در بورس فعال هستند باید در طول هر سال مالی گزارش‌های بیش‌‎تری نسبت به آن دسته شرکت‌ها که در فرابورس هستند ارائه دهند.

انواع بازار فرابورس

بازار فرابورس تشکیل شده از چهار بازار است. این چهار بازار شامل بازار اول، بازار دوم، بازار پایه و بازار سوم می‌شود. بازار اول در فرابورس دارای ویژگی‌های خاص خود است. سهام شرکت‌ها و همچنین واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری در بازار اول پذیرفته می‌شوند. برای ورود به این بازار، شرکت باید با حداقل 1 میلیارد تومان سرمایه وارد شود که البته در یک سال گذشته نباید ضرر انباشته داشته باشد و از بهره برداری آن نیز گذشته باشد. دامنه نوسان در بازار اول – بدون در نظر گرفتن حجم مبنا – 5 درصد است. بی شک نام سهامی عام را شنیده‌ایم؛ باید گفت که بازار دوم فقط به سهام شرکت‌های سهامی عام مربوط می‌شود. این بازار بیش‌تر برای شرکت‌های تازه تاسیس و زیان‌ده است که برای افزایش سرمایه خودشان قصد تغییر از سهامی خاص به سهامی عام را دارند. ثبت سرمایه در بازار دوم حداقل 100 میلیون تومان است. و اما نوبت به بازار پایه می‌رسد. این بازار نیز یکی از چهار بازار موجود در بازار فرابورس به حساب می‌آید. این بازار برای نقل و انتقالات و همچنین عرضه اوراق بهادار به وجود آمده است. گفتنی است که شرکت‌ها برای ورود به بازار پایه در فرابورس فرایند پذیرش را انجام نمی‌دهند. شرکت‌های حاضر در بازار پایه به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول به شرکت‌هایی مربوط می‎‌شوند که اصلا درخواست پذیرش ندارند و به دلیل بایدها و نبایدهای قانونی در بازار پایه قرار می‌گیرند و یا بهتر بگوییم درج می‌شوند. اما دسته دوم، شرکت‌هایی هستند که در بازار بورس به ثبت رسیده‌اند اما شرایط لازم برای پذیرش در بازار بورس را ندارند. دسته سوم هم شرکت‌هایی را شامل می‌شود که بخت با آن‌ها یار نبوده و به خاطر از دست دادن شرایط بازارهای بورس و فرابورس دچار لغو پذیرش شده‌اند. خوب باید گفت که شرایط و مقررات پذیرش در بازار پایه آسان‌تر از بازار اول و دوم است. البته باید این نکته را هم اضافه کرد که ریسک در این بازار نیز بیش‌تر است. ممکن است این سه دسته بندی را با رنگ‎های زرد، نارنجی و قرمز هم بشناسید. دامنه نوسان این سه دسته به ترتیب 3، 2 و 1 درصد است. بازار سوم اما بازار شفاف و امنی است که انجام معاملات در آن به دسته اوراق بهاداری مربوط می‌شوند که شرایط و امکان پذیرفته شدن در بازار فرابورس را ندارند.

مزایای بازار فرابورس

یک نکته جالب این‎‌جا است که بازار فرابورس نام خود را از عبارت انگلیسی (Over the Counter) گرفته است که به معنای تحت الفظی می‌شود «خارج از بورس». این بازار در سال 1387 با دریافت مجوز از شورای عالی بورس در ایران به وجود آمد. اما برویم به سراغ مزایای این بازار؛ اولین و مهم‌ترین مزیت فرابورس وجود بازارهای متنوع است که می‌توان با دست باز به انتخاب زمینه سرمایه‌گذاری موردنظر در آن پرداخت. دومین مزیت اطمینان و امنیت معامله در این بازار است که دست کمی از بورس ندارد. و البته که معافیت مالیاتی نیز از دیگر مزایای این بازار به حساب می‌آید. روش معامله در بورس و فرابورس هم تفاوتی با هم ندارد. می‌توان از طریق کارگزاری‌ها اقدام به سرمایه گذاری در آن کرد.

در واقع فرابورس، فرصتی است برای شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند به بورس راه پیدا کنند. در این بازار نیز مانند بورس می‌توان به معامله اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها پرداخت.

فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟

فرابورس یکی دیگر از بورس‌های مهم ایران با عمر کمتر نسبت به بورس است. تفاوت اصلی بورس و فرابورس به زبان ساده در نحوه پذیرش آنهاست. بدین‌صورت که پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نسبت به بورس ساده‌تر است. بنابراین شرکت‌هایی که در بورس تهران پذیرفته می‌شوند از اعتبار بیشتر و ریسک معاملاتی کمتری (ارزش ذاتی بالاتر، سوددهی بالاتر، شفافیت اطلاعاتی بالاتر و…) برخوردار هستند. بورس تهران از سال 1346 فعالیت خود را آغاز کرد اما فرابورس از سال 1387 شکل گرفت و در مهرماه سال 1388 بصورت رسمی تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ فعالیت خود را شروع کرد. در ادامه مقالات آموزش بورس به مفهوم بازار فرابورس و انواع آن خواهیم پرداخت.

فرابورس چیست؟

فرابورس یکی دیگر از بورس‌های مهم ایران است. از آنجایی که شرکت‌ها جهت پذیرش در بورس (بورس چیست؟) باید از فیلترهای سختی عبور کنند و این امکان برای شرکت‌های کوچک‌تر مهیا نیست بازار فرابورس تهران در سال 87 شکل گرفت. این بازار از نظر عملکرد و ساختار دقیقا مشابه بازار بورس است با این تفاوت که فرآیند پذیرش شرکت‌ها در آن آسان‌تر است. بدین صورت شرکت‌های کوچکتر نیز شانس حضور در بازار سرمایه و عرضه سهام خود جهت تامین منابع مالی موردنیاز و کسب اعتبار بیشتر و… را خواهند داشت. شرکت فرابورس ایران به عنوان یک شرکت زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار ایران متولی نظارت بر این بازار است. با این تفاوت که محدودیت‌های حاکم بر شرکت‌های فرابورسی کمتر از شرکت‌های بورسی است.

تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس نیز از این شانس برخوردار هستند که با افزایش سوددهی و افزایش سرمایه بتوانند به تابلو اصلی بورس راه پیدا کنند. همچنین امکان دارد شرکتی بعد از پذیرش در بورس به علت تغییر وضعیت شرکت، به این بازار منتقل شود. در گذشته تفاوت‌هایی بین نمادهای بورسی و فرابورسی وجود داشت. برای مثال حجم مبنا شرکت‌های فرابورسی 1 بود! یا بازه نوسان روزانه قیمت سهام با یکدیگر متفاوت بود. اما در حال حاضر تفاوتی با یکدیگر ندارند. البته بازار پایه فرابورس محدودیت‌های خاص خودش را دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد. همچنین مدنظر داشته باشید که کارمزد معاملات در فرابورس کمی کمتر از بورس است.

نکته: اطلاعات شرکت های فرابورس نیز مثل بورس در سایت TSETMC درج می‌شود.

انواع بازار فرابورس

فرابورس دارای 9 بازار است:

1. بازار اول فرابورس
2. بازار دوم
3. شرکت‌های کوچک و متوسط (SME Market)
4. ابزارهای نوین مالی
5. بازار مشتقه
6. پایه الف (بازار پایه زرد)
7. پایه ب (بازار پایه نارنجی)
8. پایه ج (بازار پایه قرمز فرابورس)
9. بازار سوم

با مراجعه به دیده‌بان بازار می‌توانید تمام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس را مشاهده کنید. شرایط پذیرش شرکت‌ها و بالطبع ریسک معاملات در این بازارها با یکدیگر متفاوت است. در ادامه با پارس سهام همراه باشید تا به معرفی این بازارها بپردازیم.

بازار اول و دوم

تمامی شرکت‌های سهامی عام که تمامی شرایط لازم (شرایط عمومی و اختصاصی پذیرش) را کسب کرده باشند مجاز به حضور در بازارهای اول و دوم خواهند بود. بازار اول و دوم فرابورس هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند صرفا شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار دوم نسبت به بازار اول ساده‌تر است. مطابق تصویر زیر، شرکت افرانت در بازار اول و شرکت ذوب آهن اصفهان در بازار دوم معامله می‌شوند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید هیچ تفاوتی در نحوه خرید و فروش سهام آنها وجود ندارد.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME Market) فرابورس

شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار نسبت به بازار اول و دوم فرابورس منعطف‌تر است. اما تفاوت اصلی آن با بازار اول و دوم این است که محدودیت حجمی و دامنه نوسان بورس را ندارد. شیوه معاملات سهام شرکت‌ها در این بازار با بازار اول و دوم متفاوت است. همچنین افراد حقیقی امکان انجام معامله در بازار SME را ندارند. فقط سرمایه‌گذاران نهادی (اشخاص حقوقی، بانک ها، بیمه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های تامین سرمایه، صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی) امکان معامله در این بازار را دارند. چرا که هدف از تشکیل این بازار تحقق اهداف استراتژیک است نه جذب سرمایه گذارن خُرد.

شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس

• ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار
• اظهارنظر مقبول یا مشروط حسابرس به صورت‌های مالی
• برخورداری از سیستم اطلاعات حسابداری مطلوب و متناسب با فعالیت
• داشتن صورت‌های مالی مطابق با استانداردهای حسابداری و دستورالعمل‌های اجرایی سازمان بورس
• عدم محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال سهام شرکت
• نداشتن محکومیت قطعی کیفری یا تخلفاتی موثر اعضای هیات مدیره و مدیر عامل شرکت

شرایط اختصاصی جهت پذیرش شرکت‌ها در فرابورس نیز مطابق جدول زیر است.

بورس بهتر است یا فرابورس؟

همان‌طور که در بالا اشاره شد، هدف فرابورس پذیرش شرکت‌هایی ست که شرایط ورود به بورس را ندارند. بنابراین با تسهیل شرایط پذیرش شرکت‌ها، امکان عرضه سهام شرکت‌ها در بازاری مثل بورس وجود دارد. گاهی اوقات شرکتی تمام شرایط پذیرش در بورس را ندارد اما به علت تامین منابع مالی، خواستار انتشار سهام خود در بورس است. این گونه شرکت‌ها ابتدا در فرابورس پذیرش می‌شوند سپس بعد از مدت کوتاهی و با کسب شرایط موردنیاز به بورس منتقل می‌شوند. بنابراین صرفا بر اساس حضور یک شرکت در فرابورس، نمی‌توان قضاوت کرد که از اعتبار کمتری برخوردار است.

نکته حائز اهمیت، چشم‌انداز شرکت است. ممکن است شرکتی در فرابورس چشم‌انداز روشن‌تری از یک شرکت بورسی داشته باشد. همچنین نوسان قیمت سهام شرکت‌ها به پارامترهای زیادی بستگی دارد و عموما این قضیه که سهام متعلق به کدام تابلو (تابلو بورس یا فرابورس) است از اهمیت زیادی برخوردار نیست. اما همچنان دقت بفرمایید که شرکت‌های پذیرفته شده در بورس از اعتبار بیشتری برخوردار هستند و احتمالا چشم‌انداز روشن‌تر و ریسک معاملاتی کمتری دارند.

مدنظر داشته باشید که آنچه گفتیم پیرامون بازار اول و دوم بود. بازار پایه فرابورس از محدودیت‌های خاص و ریسک معاملاتی بالاتری برخوردار است.

بازار پایه فرابورس چیست؟

متداول‌ترین و شناخته‌ترین بازارهای فرابورس، بازارهای اول و دوم و بازار پایه هستند. بازار پایه قبلا به اسم بازار پایه الف، ب و ج شناخته می‌شد. اما از شهریور سال 98 به اسامی بازار پایه زرد، بازار پایه نارنجی و بازار پایه قرمز تقسیم‌بندی و قوانین جدید بر آنها حاکم شده است. قبلا دامنه نوسان بازار پایه الف و ب روی 10% بود و بازار پایه ج فرابورس هم دامنه نوسان نامحدود داشت! همانطور که از اسم آنها پیداست این رنگ‌بندی بازار پایه فرابورس به ریسک معاملاتی آنها اشاره دارد! یعنی سهام شرکت‌های بازار پایه قرمز نسبت به بازار پایه نارنجی و نارنجی نسبت به زرد، ریسک معاملاتی بیشتری دارند.

شرکت‌ها با توجه به شرایط و صورت‌های مالی‌شان در بورس یا فرابورس پذیرش می‌شوند. حال فرض کنید که شرکتی شرایط پذیرش در این دو بازار را نداشته باشد و یا اینکه شرکتی قبلا مجوز پذیرش را گرفته است اما حالا به دلیل عدم رعایت دستورالعمل‌ها لغو پذیرش شده است! تکلیف چیست؟ بازار پایه فرابورس به همین منظور راه‌اندازی شده است. شرکت‌ها طبق میزان شفافیت اطلاعاتی و نقدشوندگی در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز درج خواهند شد.

تذکر: ریسک سهام عرضه شده در تابلو معاملاتی فرابورس از بورس بیشتر است و ریسک بازار پایه از بازار اول و دوم فرابورس بیشتر است. نهایتا در بازار پایه هم به ترتیب ریسک بازار پایه قرمز، نارنجی و زرد بیشتر است. هنگام خرید سهام حتما به نوع بازار سهام خود توجه بفرمایید.

دلایل ثبت شرکت‌ها در بازار پایه

طبق قوانین جدید بازار پایه فرابورس، کنار هر کدام از نمادها در تابلوهای بازار پایه (قرمز، نارنجی، زرد) عنوانی درج شده که بیانگر دلیل تقسیم‌بندی شرکت در بازار پایه است. این عناوین به شرح زیر است:

• انحلال: شرکت کلا منحل شده است و هیچ‌گونه فعالیتی ندارد!
• ورشکستگی: شرکت ورشکسته شده است! و بخاطر زیان انباشته قادر به پرداخت بدهی‌های خود نیست.
• عدم اظهارنظر: بخاطر ابهام در صورت‌های مالی، حسابرس هیچ‌گونه نظری پیرامون مقبولیت صورت‌های مالی ندارد.
• اظهارنظر مردود: بخاطر نقص‌های فراوان در صورت‌های مالی، حسابرس صورت‌های مالی شرکت را گمراه کننده می‌داند.
• لغو پذیرش شده: شرکت‌های پذیرش شده که بخاطر عدم رعایت دستورالعمل‌ها، لغو پذیرش و به بازار پایه منتقل شدند.
• قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور: شرکت‌ها بر اساس ماده ۳۶ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور موظف به انتشار اطلاعات مالی خود هستند.

تذکر: تمامی شرکت‌های مندرج در بازار پایه فرابورس، سالی 2 بار (انتهای ماه مرداد و دی) مورد بازنگری قرار می‌گیرند و در صورت تغییر شرایط به تابلوهای معاملاتی بالاتر یا پایین‌تر منتقل شوند.

در ادامه ویژگی‌های هر کدام از این 3 بازار پایه را خدمت شما توضیح خواهیم داد.

بازار پایه تابلوی زرد

کم ریسک‌ترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه زرد است. طبق آخرین قوانین بازار پایه، شرکت‌های حائز شرایط زیر، در تابلو پایه زرد معامله خواهند شد.

1. مجموع روزهای تأخیر در ارائه صورت های مالی از 100 روز بیشتر نشود.
2. عدم ارائه صورت‌های مالی شرکت نباید 2 بار بیشتر شود. مدنظر داشته باشید که اگر بیش از 50 روز از موعد ارائه گزارش‌های مالی شرکت بگذرد و صورت‌های مالی شرکت ارائه نشود 1 فرصت آن شرکت می‌سوزد! حتی اگر بعد از 50 روز صورت‌های مالی خود را ارائه کند.
3. ارائه حداقل یک صورت مالی حسابرسی شده

دامنه نوسان روزانه قیمت سهام شرکت‌های بازار پایه زرد 3 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز معاملاتی متوالی صف خرید یا صف فروش باشد دامنه نوسان قیمت روزانه به 5% افزایش می‌یابد. همچنین قیمت سهام هر شرکت در بازار پایه زرد مجاز است در 1 هفته معاملاتی حداکثر 15% نوسان قیمت داشته باشد.

بازار پایه تابلوی نارنجی

شرکت‌هایی که شرایط زیر را دارا باشند به تابلوی پایه نارنجی منتقل می‌شوند.

1. شرکت‌هایی که شرایط حضور در بازار پایه زرد و یا قرمز را نداشته باشند!
2. اظهارنظر حسابرس نسبت به صورت‌های مالی شرکت از نوع “عدم اظهارنظر” یا “اظهارنظر مردود” باشد.

دامنه نوسان قیمت سهام شرکت‌های بازار پایه نارنجی در یک روز معاملاتی 2 درصد است. همچنین اگر سهامی در 3 روز معاملاتی متوالی صف خرید و فروش باشد دامنه نوسان به 4% افزایش می‌یابد. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 10% است.

بازار پایه تابلوی قرمز فرابورس

پُر ریسک‌ترین بازار پایه فرابورس، بازار پایه قرمز است. شرکت‌های حائز شرایط زیر، در تابلو پایه قرمز درج خواهند شد.

1. اعلام انحلال شرکت با رای مجمع عمومی فوق‌العاده یا مراجع قضایی
2. اعلام ورشکستگی شرکت با رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی
3. عدم ارائه صورت‌های مالی شرکت در حداقل 3 سال مالی متوالی

دامنه نوسان روازنه در بازار پایه قرمز 1 درصد است. همچنین حداکثر نوسان قیمت در 1 هفته معاملاتی برابر 5% است.

نحوه خرید و فروش سهام در فرابورس

نحوه معامله سهام در این بازار کامل مشابه نحوه خرید و فروش سهام در بورس است. اما مدنظر داشته باشید شرکت‌های موجود در فرابورس عموما ریسک بالاتر و نقدشوندگی پایین‌تری دارند. چرا که شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار نسبت به بورس راحت‌تر است و شرکت‌های نسبتا کوچک‌تری پذیرفته می‌شوند.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

تفاوت بین بورس و فرابورس در چیست؟

تفاوت بین بورس و فرابورس در چیست؟
برای درک بهتر تفاوت میان بورس و فرابورس ابتدا بهتر است که این دو موضوع را بصورت جداگانه تعرف نماییم.
بورس
در علم اقتصاد، بورس به بازاری گفته می‌شود که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود و در یک طبقه‌بندی کلی شامل بورس کالا و اوراق بهادار است.
فرابورس
و اما بازار فرابورس، داد و ستد خارج از بورس یا به اصطلاح فرابورس (OTC) به طور مستقیم بین دو طرف بدون هیچ گونه نظارتی از جانب یک نهاد مشخص مانند بورس انجام می‌گیرد. فرابورس در مقابل داد و ستد بورسی است که در بازار‌های سازمان یافته رخ می‌دهد قرار دارد.
شرکت فرابورس ایران همچون دو بورس فعال کشور، بورس اوراق و بورس کالا، با مجوز شورای عالی بورس ایجاد شده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، از مزایای فرابورس این است که ورود به بازار‌های فرابورس از شرایط و الزامات کمتری برخوردار بوده و شامل بازار‌های متنوعی می‌باشد.

اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟

• تقسیم بندی بازار

بازار بورس به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌ گردد. عملکرد این دو بازار به هم وابسته است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل می شود و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد قابل قبولی داشته باشد به بازار اول منتقل خواهد شد.در ضمن اگر شرکتی در بازار دوم رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌ شود.

بازار فرابورس ایران هم دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزار‌های نوین مالی و پایه است.

پس متوجه شدیم که اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی و تعداد این دو بازار است.

• فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس

شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی مشکل است، بازار فرابورس با شرایط آسان ‌تر تشکیل شده تا شرکت‌های کوچک تر هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.

بورس اوراق بهادار امتیازهایی مانند شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد اما در بازار فرابورس به دلیل این که شرایط تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟ معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌ شود، از این مزایا به صورت کامل بهره نمی برد.

تفاوت دیگر بورس و فرابورس، ساعات معامله ‌این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت دارد، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است.