حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟

تحلیل تکنیکال چیست؟
بسیاری از تریدرها از تحلیل تکنیکال برای پیشبینی روند بازار در آینده استفاده میکنند. اما این نوع تحلیل تا چه اندازه دقیق و کاربردی است؟ چرا باوجود اینکه بسیاری از افراد تکنیکهای آن را استفاده می کنند باز هم دچار اشتباه میشوند و ضرر می کنند؟ در این مقاله در مورد ماهیت تحلیل تکنیکال، ابزارهای رایج و نکات فنی مربوط به آن میخوانید.
تحلیل تکنیکال چیست؟
تحلیل تکنیکال روشی برای پیشبینی قیمت در بازار بر اساس بررسی تاریخچه قیمت و حجم معاملات است. در بازارهای سنتی مانند بازار سهام و بورس اوراق بهادار از تحلیل تکنیکال به طور گسترده استفاده میشود. جالب است بدانید این روش یکی از اجزای اصلی در بازار ارزهای دیجیتال است.
تحلیل تکنیکال روی دادههای تاریخی قیمت یا پرایساکشن (Price Action) تمرکز فراوانی دارد. بنابراین از آن به عنوان ابزاری برای بررسی نوسانات قیمت و بررسی اطلاعات مربوط به حجم یک دارایی استفاده میشود. بسیاری از معاملهگران برای شناسایی روندها و فرصتهای مناسب برای کسب سود از تحلیل تکنیکال استفاده میکنند.
ریشه ابتدایی «تحلیل تکنیکال» به قرن هفدهم در «آمستردام» و قرن هجدهم در «ژاپن» بازمیگردد؛ اما آنچه امروز با مفهوم تحلیل تکنیکال با آن مواجهیم مربوط به فعالیتهای چارلز داو «Charles Dow»؛ روزنامهنگار حوزه اقتصادی و مؤسس والاستریت ژورنال است. او از اولین کسانی بود که روندهای قابل بررسی و مجزا در داراییها و حرکت بازار در مسیرهای خاص را کشف کرد. مدتی بعد فعالیتهای او منجر به ایجاد «تئوری داو» شد که تحولات بیشتری در تحلیل تکنیکال ایجاد کرد.
در ابتدا تحلیل تکنیکال بر پایه دستنویسها و محاسبات دستی بود، اما با پیشرفت تکنولوژی و دستیابی به محاسبات مدرن، گستردهتر شد و اکنون به ابزار مهمی برای بسیاری از سرمایهگذاران و معاملهگران تبدیل شده است.
تحلیل تکنیکال چگونه کار میکند؟
همانطور که اشاره شد تحلیل تکنیکال از اساس بر پایه مطالعه قیمت فعلی و تاریخچه قیمتهای قبلی یک دارایی است. فرض اصلی تحلیل تکنیکال این است که نوسانات قیمت یک دارایی به طور اتفاقی رخ نمیدهد و به طور کلی این نوسانات با گذشت زمان به روندهای قابل شناسایی تبدیل میشوند.
در واقع تحلیل تکنیکال، شدت تحمیل (نفوذ) بازار بر عرضه و تقاضا را بررسی میکنند. که این بازتابی از تمایلات کلی بازار است. به عبارت دیگر قیمت یک دارایی چیزی جز کشمکش میان نیروی فروش یا خرید بر یکدیگر نیست. این نیروها با احساسات معاملهگران و سرمایهگذاران ارتباط نزدیکی دارد. (به خصوص دربارهی ترس و طمع).
نکته قابل تامل درباره تحلیل تکنیکال این است که درصد خطای آن در بازارهایی که شرایط عادی و حجم و نقدینگی بالا دارند، بسیار پایین و پیشبینی آن قابل اطمینانتر است. بازارهای پرحجم کمتر در معرض دستکاری قیمتی قرار دارند و تاثیرپذیری آنها از موارد غیرعادی خارجی کمتر است؛ نتیجه چنین شرایطی این است که سیگنالهای غلط در آن کمتر ایجاد میشود و تحلیل تکنیکال نقش پررنگی در آنها دارد.
شاخصها و اندیکاتورهای متداول تحلیل تکنیکال
معامله گران به منظور بررسی موشکافانهی قیمتها و در نهایت یافتن فرصتهای مطلوب از انواع مختلفی از ابزارهای نموداری (چارت محور) که به اندیکاتور یا شاخص معروف هستند، استفاده میکنند. آنها به کمک اندیکاتور یا شاخصهای تکنیکال، توانایی شناسایی روندهای موجود را پیدا کرده و اطلاعات روشن و هوشمندانهای از روندهایی که ممکن است در آینده پدیدار شوند، پیدا میکنند. از آنجایی که این شاخصها و اندیکاتورها همیشه درصدی خطا دارند، برخی از معاملهگران همزمان از چندین شاخص یا اندیکاتور به عنوان راهی برای کاهش خطرات(ریسک) استفاده میکنند.
سرفصلهای این آموزش
میانگین متحرک ساده (SMA)
معمولا معاملهگرانی که از تحلیل تکنیکال استفاده میکنند، شاخصها و معیارهای مختلفی برای تعیین روند بازار بر اساس نمودارها و تاریخچه قیمتها به کار میبرند.
در بین تعداد زیادی اندیکاتور، میانگین متحرک ساده (SMA) یکی از پرکاربردترین و معروفترین اندیکاتورهای مورد استفادهی تریدرها است. همانطور که از نامش پیداست، قیمتهای پایانی یک دارایی در یک بازه زمانی تعیین شده را محاسبه میکند؛ به بیان دیگر (SMA)، متوسط قیمت یک دارایی در یک بازه زمانی مشخص است.
خط نارنجی SMA که در بسیاری از نقاط به عنوان خطوط حمایت و مقاومت عمل کرده است.
نحوهی استفاده SMA:
به طور کلی اگر قیمت بالای خط میانگین متحرک باشد، گفته می شود که روند صعودی است و برعکس اگر قیمت پایین خط میانگین باشد، روند نزولی است. اما این تمام ماجرا نیست. گاهی یک خبر میتواند باعث تغییر روند بشود. به این معنی که با وجود اینکه خط میانگین متحرک به شما سیگنالی برای خرید یا فروش میدهد، اما بازار طبق پیشبینی شما پیش نمی رود. راهحل چیست؟
شما میتوانید همزمان با چند شاخص میانگین متحرک کار کنید تا روند بازار را بهتر پیش بینی کنید.
میانگین متحرک نمایی (EMA)
میانگین متحرک نمایی (EMA) نسخه اصلاح شده از میانگین متحرک ساده (SMA) است. در این اندیکاتور قیمتهای بسته شدهی اخیر، وزن بیشتری نسبت به قیمتهای قدیمیتر دارند؛ به بیانی دیگر «میانگین متحرکنمایی» همان «میانگین وزنی متوسط قیمت» است که قیمتهای اخیر، وزن بیشتری را در محاسبه دربرمیگیرند.
خط نارنجی SMA و خط آبی EMA را نشان میدهد.
به زبان ساده، میانگین متحرک نمایی از میانگین متحرک ساده سریعتر به تغییر حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ قیمت واکنش نشان میدهد. از طرفی میدانیم، هر چه شما سریعتر روند بازار را تشخیص بدهید، میتوانید سود بیشتری هم بدست بیاورید. اما نقطه ضعف میانگین متحرک نمایی این است که همانطور که سرعت آن در نمایش روند بالاست، می تواند به خطا نوسانات قیمتی را به صورت تغییر روند نمایش دهد. و این باعث می شود که کمتر قابل اتکا باشد.
میانگین متحرک نمایی برای افرادی که به صورت کوتاهمدت معامله میکنند گزینهی بهتری است. خیلی از تریدرها از هر دو میانگین به صورت همزمان استفاده میکنند تا درک بهتری از روند بازار پیدا کنند.
شاخص قدرت نسبی (RSI)
شاخص دیگری که معمولاً مورد استفاده قرار میگیرد، شاخص قدرت نسبی (RSI) است که زیرمجموعهای از اسیلاتورها شناخته میشوند. برخلاف میانگین متحرک ساده که به سادگی تغییرات قیمت را در طول زمان دنبال میکند، اسیلاتورها فرمولهای ریاضی را روی دادههای قیمتی اعمال کرده و خروجی آنها در محدودههایی از پیش تعیین شده قرار میگیرد. در مورد RSI، این محدوده از ۰ تا ۱۰۰ است.
در این تصویر RSI در محدودهی ۶۰ قرار دارد.
نحوهی استفاده از RSI:
- RSI زیر ۳۰ سیگنال خرید: عددهای زیر ۳۰ شرایطی را نشان میدهد که یک ارز بیش از حد فروخته شده است. خیلی از تریدرها این نقطه را مناسب برای خرید میدانند. چون به اندازه ی کافی این ارز فروخته شده و به احتمال زیاد زمان اصلاح و صعودی شدن بازار است.
- RSI بالای ۷۰ سیگنال فروش: عددهای بالای ۷۰ شرایطی را نشان میدهد که یک ارز زیادی خریداری شده است. پس احتمال ریزش قیمت وجود دارد. چون بسیاری از خریداران برای اینکه سود خود را گرفته اند داراییهایشان را میفروشند.
شاخص Stochastic RSI
علاوه بر ابزارهای ابتدایی و ساده در تحلیل تکنیکال، اندیکاتورهایی وجود دارند که برای تولید داده نیازمند چندین اندیکاتور دیگر هستند. برای مثال برای محاسبه اندیکاتور استوکاستیک (Stochastic RSI)، یک فرمول ریاضی به RSI معمولی اضافه میشود و نتیجه آن با توجه به (RSI) و آن فرمول ریاضی محاسبه میشود.
در تصویر بالا شاخص Stoch RSI در زیر بازه ۲۰ قرار دارد و انتظار میرود که با اصلاح قیمتی به سمت بالا حرکت کتد.
نحوهی استفاده Stoch RSI:
استوکستیک RSI، مانند RSI از شاخصهای اسیلاتور است، که بین بازه ی ۰ تا ۱۰۰ در نوسان است.
- اگر شاخص به زیر ۲۰ برود، شرایطی را نشان میدهد که یک ارز بیش از اندازه فروخته شده است و احتمال صعود قیمت وجود دارد.
- اگر شاخص بالای ۸۰ برود، شرایطی را نشان میدهد که یک ارز بیش از حد خریداری شده است. پس احتمال ریزش قیمت وجود دارد.
- از خط میانی ۵۰ میتوان برای تشخیص روند بازار استفاده کرد. بالای ۵۰ روند صعودی و پایین ۵۰ روند نزولی را میتوان انتظار داشت.حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟
باند بولینجر (Bollinger Bands)
شاخص باند بولینجر (Bollinger Bands) نوع دیگری از اسیلاتورها است که در بین معاملهگران محبوبیت بسیاری دارد. باند بولینجر برای پیشبینی وضعیت احتمالی بیشخرید (overbought) یا بیشفروش (oversold) و همچنین اندازهگیری نوسانات بازار استفاده میشود.
به زبان ساده این شاخص به ما می گوید که با بازاری ساکت سروکار داریم و یا بازاری پرنوسان و شلوغ:
- زمانی که بازار آرام است، پهنای باند کوچک میشود.
- زمانی که بازار پرنوسان است، پهنای باند بزرگ می شود.
همانطور که مشخص است، قیمت بعد از برخورد با باند بالایی به سمت خط میانی حرکت کرده است.
باند بولینجر از سه خط تشکیل شده است:
- باند بالایی
- خط میانی
- باند پایینی
خط میانی همان خط میانگین متحرک ساده است. خطوط بالایی و پایینی، انحراف معیارهای حول خط میانی هستند. در اینجا قصد نداریم انحراف معیار یا فرمولهای این شاخص را بازگو کنیم، بلکه نحوهی استفاده از این شاخص را به شما آموزش میدهیم.
نحوهی استفاده BB:
به طور کلی قیمت تمایل دارد که به سمت خط میانی حرکت کند. این تمام کاربرد و نکته ی مهم استفاده از شاخص بولینجر است.
- اگر قیمت خیلی صعودی و به خط بالایی باند برسد، احتمال بازگشت و ریزش به سمت خط میانی وجود دارد.
- اگر قیمت خیلی ریزشی و به خط پایینی نزدیک شود، احتمال بازگشت و صعود به سمت خط میانی وجود دارد.
به بیانی سادهتر، از باند بولینجر برای تشخیص خطوط مقاومت و حمایتی استفاده میشود.
شاخص مکدی (MACD)
مثال دیگر اندیکاتور میانگین متحرک همگرایی/ واگرایی (Moving Average Convergence Divergence) است که به اختصار MACD نامیده میشود.
تمایز خط آبی از خط سیگنال به راحتی ممکن نیست، و سیگنال خیلی قوی به ما نمیدهد. اما خطوط بالای هیستوگرام قرار دارند.
به طور کلی مکدی با سه خط (سه مفهوم) نمایش داده میشود.
- خط اول میانگین متحرک سریعتر را نشان میدهد. (خط آبی)
- خط دوم میانگین متحرک کندتر را نشان میدهد. (خط قرمز- خط سیگنال)
- خط سوم اختلاف بین خط اول و دوم را نمایش میدهد. (هیستوگرام-سفید)
تریدرها از این خطوط، سیگنالهای خرید یا فروش را دریافت میکنند. چطور؟
نحوهی استفاده MACD:
زمانی که خط اول (آبی)، خط سیگنال (قرمز) را قطع میکند، و به بالا یا پایین آن حرکت میکند، سیگنال خرید یا فروش استخراج میشود.
- سیگنال خرید: خط آبی، خط سیگنال را قطع کند و به بالای آن حرکت کند.
- سیگنال فروش: خط آبی، خط سیگنال را قطع کند و به پایین آن حرکت کند.
اما این سیگنالها خیلی قوی نیستند، و در بسیاری از موارد با تغییر قیمت روند باز هم تغییر میکند.
خط میانی یا هیستوگرام ابزاری است برای تقویت سیگنالها:
- اگر سیگنال صعودی و در بالای خط میانی باشد، سیگنال خرید قویتر است.
- اگر سیگنال نزولی و در پایین خط میانی اتفاق بیفتد، سیگنال فروش قویتر است.
در تصویر بالا مشاهده میکنید که مکدی با اختلاف بالای خط میانی (هیستوگرام) است.
سیگنالهای معاملاتی
به طور کلی اندیکاتورها دید خوبی نسبت به روندهای کلی بازار به یک معاملهگر میدهد، اما از آنها میتوان برای یافتن نقاط احتمالی ورود و خروج (سیگنال خرید یا فروش) هم استفاده کرد؛ این سیگنالها ممکن است در شرایط خاصی در نمودار یک اندیکاتور ایجاد شوند.
همانطور که قبلاً بحث شد، سیگنالهای معاملاتی تولید شده از سوی تحلیل تکنیکال همیشه دقیق نیستند و همیشه باید درصدی را برای خطا (سیگنالهای غلط) از جانب اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال در نظر گرفت. این امر کمی در بازار ارزهای دیجیتال نگرانکننده است؛ چون در این بازار، داراییها حجم کمتری دارند و طبعا نوسانات بیشتری را نسبت به بازارهای سنتی تجربه میکنند.
نقدی مخالف بر تحلیل تکنیکال
گرچه امروزه تحلیل تکنیکال به طور گسترده در بازارهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرد اما از نظر بسیاری از متخصصان، تحلیل تکنیکال روشی بحثبرانگیز و غیرقابل اعتماد است. به عبارتی گفته می شود که چون افراد زیادی به آن فکر میکنند، وقایع رخ میدهد. منتقدان معتقدند در شرایط بازارهای مالی اگر تعداد زیادی از معاملهگران و سرمایهگذاران به انواع یکسانی از شاخصها مانند خطوط حمایت و مقاومت اعتماد کنند، احتمال عملکرد صحیح این شاخصها افزایش مییابد.
از طرف دیگر بسیاری از طرفداران تحلیل تکنیکال معتقدند که هر تحلیلگر با روش خاص خود و با استفاده از اندیکاتورهای مختلف و زیاد، نمودارها را تجزیه و تحلیل میکند. این بدان معناست که عملا استفاده از یک استراتژی خاص حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ و یکسان برای تعداد زیادی از معاملهگران غیرممکن است.
تحلیل بنیادین در مقابل تحلیل تکنیکال
پیشفرض اصلی تحلیل تکنیکال این است که قیمتهای حال حاضر در بازار تمام عوامل بنیادی مربوط به یک دارایی خاص را منعکس میکند. بر خلاف رویکرد تحلیل تکنیکال که عمدتا بر دادههای قیمتی و تاریخچه قیمتی و حجم (نمودارهای بازار) متمرکز است، تحلیل بنیادین یا فاندامنتال به تحقیق گسترده پیرامون عوامل کیفی پروژه اصرار دارد.
در تحلیل بنیادین، دیدگاه این است که عملکرد آینده یک دارایی به چیزهایی بیش از دادههای تاریخی وابسته است؛ اساساً تحلیل بنیادین روشی است که برای برآورد ارزش ذاتی یک شرکت، یک تجارت یا یک دارایی استفاده میشود. در این تحلیل طیف گستردهای از شرایط خرد و کلان اقتصادی مانند مدیریت و شهرت شرکت، رقابت در بازار و نرخ رشد و سلامت صنعت در نظر گرفته میشود.
بنابراین، ممکن است اینگونه در نظر بگیریم که برخلاف تحلیل تکنیکال که عمدتا به عنوان ابزاری برای پیشبینی عملکرد قیمت و رفتار بازار استفاده میشود، تحلیل بنیادین با در نظر گرفتن زمینه و پتانسیلهای موجود در یک دارایی، میتواند برای یک تحلیلگر مشخص کند که آیا یک دارایی بیش از حد ارزشگذاری شده یا خیر. درحالی که بیشتر معاملهگران کوتاه مدت ترجیح میدهند از تحلیل تکنیکال استفاده کنند، ترجیح مدیران صندوقها و سرمایهگذاران بلند مدت، تحلیل بنیادین است.
یک مزیت مهم در تحلیل تکنیکال این است که به دادههای کمی متکی است. بنابراین چارچوبی بیطرفانه برای تحقیق عینی از تاریخچه قیمتی فراهم میکند و برخی حدس و گمانها که با رویکرد کیفی در تحلیل بنیادین ارائه میشود را از بین میبرد.
با این حال تحلیل تکنیکال علیرغم سروکار داشتن با دادههای تجربی کماکان تحت تأثیر تعصبات و طرفداریهای شخصی است. به عنوان مثال یک معاملهگر که به شدت یک ارز را پیش داوری کرده، طوری از ابزارهای تحلیل تکنیکال بهره ببرد و اطلاعات را ناخودآگاه دستکاری کند که نهایتا آن گونه که دوست دارد تصمیم بگیرد. در بسیاری از موارد این اتفاق بدون آگاهی آنها حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ رخ میدهد. علاوه بر این در دورههایی که بازارها الگو یا روند مشخصی ندارند، تحلیل تکنیکال ممکن است شکست بخورد.
سخن آخر
جدا از نقد و بحثهای طولانی درباره اینکه کدام روش تحلیل بهتر است، به نظر ترکیبی از تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادین توسط بسیاری از افراد مورد پذیرش است. درحالی که تحلیل بنیادین بیشتر به استراتژیهای سرمایهگذاری بلندمدت مربوط میشود، تحلیل تکنیکال ممکن است اطلاعات روشنی در مورد شرایط بازار در روند کوتاهمدت فراهم کند. احتمالا این اطلاعات، برای معاملهگران و سرمایهگذاران مفیدتر است.
حجم معاملات چیست؟
به تعداد سهام های خرید و فروش شده در یک محدوده زمانی مشخص حجم معاملات گفته می شود. از حجم معاملات به عنوان یک شاخص آماری در تحلیل تکنیکال استفاده می شود.حجم معاملات را می توان برای تمام بخش های بازار مانند شاخص کل٬ شاخص صنعت و یا سهمی خاص مورد بررسی قرار داد. در تصویر زیر که مربوط به سایت http://www.tsetmc.com می توانید حجم معاملات روزانه بازار را مشاهده نمایید.
حجم معاملات معمولا بصورت روزانه بررسی می شود و برعکس خط روند گذشته آن اعتباری چندانی ندارد .کمتر پیش می آید بررسی حجم معاملات در ماه های گذشته به درد تحلیلگر بخورد ٬ حجم بیشتر در روزهای اخیر و در شرایطی خاص مانند ثبت حجم بالا در زمان شکستن حمایت یا مقاومت است که اهمیت پیدا میکند.
انواع حجم معامله
نوع اول : اندیکاتور حجم (volume) است که معروف ترین،پرکاربردترین و ساده ترین نوع حجم مورد استفاده برای معامله گران تکنیکال است.این نوع از حجم را در نمودارها به صورت میله های سبز و قرمز نشان می دهند که میله های سبز نشان دهنده افزایش حجم معاملات در آن بازه زمانی و میله های قرمز نشان از کاهش حجم معاملات در آن بازه زمانی نسبت به روز قبلش را نشان می دهد.
اندیکاتور حجم معاملات بسیار مهم و پرکاربرد است حتما از این اندیکاتور در تحلیل هایتان استفاده کنید و از آن برای تایید گرفتن از صحت تحلیل هایتان استفاده نمایید.
نوع دوم: از اندیکاتور های حجم معاملاتی٬ اندیکاتور های OBV یا حجم متوازن هستند که انواع مختلف ساده و پیچیده دارند و برای دسترسی به برخی از آنها الزاما باید از کامپیوتر استفاده کرد چون محاسبات سنگینی دارند اما در کل برای OBV ها یا حجم متوازن به نحو ساده می توان گفت که این اندیکاتور ها با ترکیب قیمت و حجم معاملات میزان قدرت تغییر در معاملات را نشان می دهند که بسیار دقیق می باشند.
در تصویر زیر هر دو نوع اندیکاتور های حجم را برایتان به تصویر کشیده ایم. در این تصویر به واگرایی که اندیکاتور حجم متوازن نشان داده و بعد از آن قیمت سهم سقوط کرده توجه نمایید. استفاده از اندیکاتور ها برای تعیین واگرایی اهمیت بسیار بالایی دارد. زیرا در بسیاری از موارد بعد از مشاهده واگرایی شاهد تغییر روند در قیمت سهم خواهیم بود.
با وجود اینکه استفاده از حجم معاملات در تحلیل ها آسان و مهم است بسیاری از آن استفاده نمی کنند؛ همچنین از اصول حجم معامله می توان در تمامی بازار ها از جمله بورس٬ ارز،سکه،آتی و … استفاده کرد.
کاربرد حجم معاملات
آز آمار های حجم معاملات استفاده های زیادی می توان کرد و اغلب به عنوان شاخص تحلیلی دوم بعد از قیمت سهم محسوب می شود. در کل بالا بودن این شاخص نشان از توجه سهام داران و معامله گران به سهم است. وقتی حجم معامله برای یک سهم به صورت مشکوکی بالا می رود می تواند نشان دهنده اتفاقی مهم در سهم باشد.
برای مثال سهمX را در نظر بگیرید که در یک روز سه برابر متوسط حجم یک ماه اخیرش معامله می شود! این اتفاق نمی تواند شانسی و یا بی معنی باشد. این بالارفتن خرید و فروش سهم نشان از اتفاق و یا خبری مهم از سهم می تواند باشد. البته نباید از این توضیحات سوء برداشت شود و با این دیدگاه که هر سهمی که حجم معاملات بالایی دارد برای خرید مناسب است صرفا با همین یک دلیل اقدام به خرید سهم نماییم.
برای درک بهتر نکات این مبحث بهتر است این مطلب را بخوانید: روند و خط روند در تحلیل تکنیکال چیست؟
قبلا گفتیم که یکی از موضوعات مهم و تاثیر گذار در مبحث تحلیل تکنیکال تشخیص روند است. حجم های معاملات این قابلیت را دارند تا روند ها را تایید کنند و همچنین در مورد قدرت آنها سیگنال دهند.
ارتباط بین حجم معاملات و روند به این صورت است که افزایش حجم در روز های مثبت یک روند صعودی نشان از تایید روند دارد و افزایش حجم در روز های منفی یک روند نزولی نشان از تایید روند نزولی دارد. همچنین شکسته شدن حمایت یا مقاومت با حجم بالا اعتبار بسیار بیشتری نسبت به زمانی که با حجم پایین شکسته شوند دارد.
از حجم معاملات برای تایید گرفتن از الگو ها نیز استفاده می شود. یعنی اگر در یک الگو مانند سروشانه صعودی اگر خط گردن با حجم بالا شکسته نشود این الگو از اعتبار لازم برخوردار نیست.
معامله گران معتقدند که طبق آمار ، حجم معاملات جلو تر از قیمت است یعنی تغییراتی که در قیمت ها رخ می دهد در حجم معاملات زودتر اتفاق افتاده؛ پس هر تغییری در حجم معاملات می تواند به پیش بینی قیمت ها کمک کند.
افزایش حجم معاملات در بورس چگونه است؟ تحلیل حجم معاملات بورس
اگر در بازارهای بورسی یا فارکس فعالیت میکنید، احتمالا سوالاتی در رابطه با افزایش حجم معاملات برای شما پیش آمده است. برای مثال ممکن است در بازارهای بورسی سهامی داشته باشید که حجم معاملاتی آن به شدت افزایش پیدا کرده است. در این شرایط ممکن است بین خرید بیشتر این سهم یا فروش آن سردرگم شوید. در موارد دیگر، ممکن است که شما با مفهوم حجم معاملات آشنایی زیادی نداشته باشید و این سوال برایتان پیش آمده باشد که حجم معاملات چیست و چگونه میتوان آن را مشاهده کرد؟ حجم مشکوک چیست و چگونه آن را تشخیص بدهیم؟ در این ویدیو و مقاله ما توضیح خواهیم داد که پس از دیدن نشانه افزایش حجم معاملات در فارکس یا بورس، خرید برای شما سودمندتر خواهد بود یا با فروش سهم میتوانید سود بیشتری به دست بیاورید.
افزایش حجم معاملات نشانه چیست؟
در این مقاله قصد داریم با طرح ۳ مثال و یک پرسش ساده، یک نکته بسیار مهم و کاربردی بورسی را به شما بیاموزیم. با طرح این ۳ مثال سعی داریم به شما کمک کنیم تا با تحلیل حجم معاملات به این نکته پی ببرید که افزایش حجم معاملات نشانه افزایش سهم است یا میتواند علامتی مبنی بر کاهش آن باشد.
اولین مثال خود را در تحلیل حجم معاملات با شغدیر آغاز میکنیم. همان طور که در ویدیو مشاهده میشود، در قسمتهای نشان داده شده، شغدیر پس از یک سقف، ابتدا دچار کاهش حجم شده است و سپس به طور ناگهانی افزایش حجم معاملات به صورت چشمگیر در آن اتفاق افتاده است. علت این امر این است که درست در زمان در کف قرار داشتن سهم، خریداران زیادی اقدام به خرید آن کردهاند. همین افزایش خرید منجر به افزایش قیمت شده و سود زیادی را برای خریداران به همراه داشته است. با توجه به مطالب گفته شده میتوان نتیجه گرفت که یکی از دلایل افزایش حجم یا ولوم( volume) بورس، افزایش تعداد خریداران است و به احتمال زیاد با این افزایش خرید، سهم به مقدار چشمگیری افزایش پیدا خواهد کرد. زمانی که قدرت خرید خریدارهای حقیقی از فروشندگان حقیقی بیشتر باشد، شاهد این اتفاق خواهیم بود. اگر مطالب قبلی ما را مشاهده کرده باشید، قطعا میتوانید به راحتی تشخیص دهید که چه زمان قدرت خرید خریداران حقیقی و چه زمان قدرت خرید فروشندههای حقیقی بیشتر است.
در حالت دوم از تحلیل حجم معاملات، مشاهده میکنید که پس از یک کاهش حجم، در میله و کنده مشخص شده در ویدیو، یک افزایش حجم بسیار زیاد و قدرتمند اتفاق افتاده است. این افزایش شدید حجم روی یک سقف قرار دارد و پس از آن، حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ ریزش قیمتها را شاهد هستیم. با توجه به این مثال میتوان نتیجه گرفت که یکی دیگر از دلایل افزایش حجم ممکن است قرار گرفتن قیمت در سقف باشد و به احتمال زیاد پس از آن اصلاح قیمت را خواهیم داشت. در این مثال ما افزایش فروش فروشندگان و افزایش خرید خریداران را شاهد هستیم که به افزایش حجم منجر میشود. حال ممکن است بپرسید که چگونه میتوان در کف یا سقف قرار داشتن سهم را تعیین کرد؟ تشخیص این امر از روی نمودار تحلیل تکنیکالی به سادگی ممکن است؛ چرا که برای تشکیل کف، باید ابتدا کمی کاهش سهم داشته باشیم. یکی دیگر از راه کارهای مناسب برای تشخیص این مسئله، محاسبه قدرت خرید خریداران حقیقی و فروشندگان حقیقی است که در مطالب قبلی شما را با قواعد آن آشنا کردیم.
در حالت سوم، سهم شما با افزایش سرمایه همراه است که در نمودار بدون تعدیل میتوان آن را به خوبی مشاهده کرد. این افزایش سرمایه از طریق سود انباشته انجام میشود و با این اتفاق، یک سهم شما به چند سهم تبدیل میشود. برای مثال از یک سهم ده هزار تومانی شما، ۱۰ سهم هزار تومانی ایجاد خواهد شد. در نتیجه حجم به طور خودکار افزایش پیدا خواهد کرد. در مثال سوم که با کمک قشرین در ویدیو برای شما طرح کردیم، این موضوع به طور کامل مشهود است. اگر میخواهید بدانید که پس از این افزایش سرمایه، سهم روی چه قیمتی باز خواهد شد، میتوانید به مطالب قبلی که در آنها در رابطه با علت بسته شدن سهم توضیح دادهایم مراجعه کنید. در این مطالب توضیحات کاملی با ذکر فرمول به شما ارائه شدهاند.
حل تمرین
حال با طرح یک تمرین قصد داریم به شما کمک کنیم که موضوع تحلیل حجم معاملات را به شکلی کاربردیتر بیاموزید. در نمودار حجم معاملات بورس موجود در ویدیو میبینید که سهم خساپا در دو روز اخیر با افزایش شدید حجم همراه بوده است. به نظر شما با توجه به این موضوع، خساپا یک سقف را تشکیل میدهد یا تشکیل یک کف را شاهد خواهیم بود؟ به بیان سادهتر، خساپا در آینده یک اصلاح انجام خواهد داد یا همچنان به شکلی قدرتمند روند بالا رونده خواهد داشت؟ برای پاسخ به این پرسش و تحلیل حجم معاملات میتوانید از قدرت معاملاتی خرید و فروش خساپا در تاریخهای ۷ مرداد و ۸ مرداد و با توجه به آموزشهای موجود در ویدیوهای قبلی، استفاده کنید. از شما دعوت میکنیم که به این پرسش پاسخ دهید و پاسخ خود را با ما در میان بگذارید.
حجم معاملات (Trading Volume) در ارزهای دیجیتال یعنی چه و چه اهمیتی دارد؟
معامله گران ارزهای دیجیتال برای بررسی اینکه سرمایه گذاری در یک کوین یا توکن یا ورود به بازار یک رمز ارز چه زمانی بهتر است، فاکتورهای مختلفی را در نظر می گیرند. چند معیار اصلی برای ارزیابی بازار ارزهای رمزنگاری شده و نشان دادن مسیر قیمت یک رمز ارز استفاده می شود که یکی از مهم ترین آنها حجم معاملات است. در ادامه با ما همراه باشید تا درباره این شاخص و اهمیت آن در بازار ارزهای دیجیتال اطلاعات بیشتری کسب نمایید.
حجم معاملات ارزهای دیجیتال یعنی چه؟
حجم (volume) یا حجم معاملات (trading volume) ، تعداد واحدهای معامله شده یک رمز ارز در بازار در یک بازه زمانی معین است.
Trading volume یک ارز رمزنگاری شده تعداد سکه هایی است که در یک بازه زمانی مشخص ، معمولاً 24 ساعت ، دست به دست شده اند. به عبارت دیگر، حجم معاملات 24 ساعته یک ارز رمزنگاری شده، میزان خرید و فروش یک سکه در طول یک روز است.
هر تراکنش و یا معامله ای شامل دو طرف خریدار و فروشنده می باشد. هنگامی که این دو طرف با قیمتی مشخص به توافق می رسند، معامله توسط صرافی ثبت می شود. سپس از این داده ها برای محاسبه میزان کلی خرید و فروش یک دارایی استفاده می شود.
حجم معاملات را می توان برای هر دارایی معاملاتی مانند سهام، اوراق قرضه، ارزهای فیات یا ارزهای رمزنگاری شده بیان کرد. برای مثال، اگر آلیس 5 توکن را به قیمت هر توکن 20 دلار به باب بفروشد، حجم معامله می تواند 100 دلار یا 5 توکن باشد.
کاربرد حجم معاملات ارزهای دیجیتال چیست؟
حجم اغلب مهمترین معیار برای یک معامله گر ارز دیجیتال محسوب می شود زیرا نشان دهنده قدرت حرکت در بازار است و احتمال هرگونه انحراف از آن را نشان می دهد.
معامله گران از شاخص حجم به عنوان ابزاری برای درک بهتر قدرت روند قیمت ها در بازار استفاده کنند. اگر نوسان قیمت با حجم معاملات بالا همراه باشد، می توان گفت که حرکت قیمت قدرتمندتر است و اعتبار بیشتری دارد. برعکس، اگر حرکت قیمتی با حجم معاملات پایین همراه باشد، ممکن است ضعف روند اساسی را نشان دهد.
سطوح قیمت با حجم تاریخی بالا همچنین می تواند به معامله گران نشان دهد که بهترین نقاط ورود و خروج برای یک معامله خاص چه زمانی است.
به طور معمول، یک بازار صعودی و در حال رشد باید شاهد افزایش حجم باشد، که نشان دهنده علاقه مستمر خریداران برای افزایش قیمت ها است. افزایش حجم در روند نزولی ممکن است نشان دهنده افزایش فشار فروش باشد.
به عنوان مثال، اگر یک رمز ارز با حجم معاملات نسبتاً کم ناگهان حجم معاملات بسیار بالایی را نشان دهد ، این می تواند نشان دهنده افزایش حمایت و افزایش قریب الوقوع ارزش آن ارز باشد. با تجزیه و تحلیل حجم یک سکه در دو دوره کوتاه مدت و بلند مدت، سرمایه گذاران می توانند حرکت های قیمت را پیش بینی کنند.
معکوس شدن ناگهانی روند قیمت ها و تغییرات شدید در جهت قیمت اغلب با افزایش حجم بالایی همراه است، زیرا این زمانها زمان هایی است که بیشترین میزان خریداران و فروشندگان در بازار فعال هستند.
اندیکاتور های مهم حجم معاملات
اهمیت تحلیل تکنیکال ارزهای دیجیتال برای پیش بینی روند بازار انکار ناپذیر است. اندیکاتور ها یا شاخص های تحلیل تکنیکال با جمع آوری و آنالیز داده های مختلف در بازار می توانند سیگنال های صعودی و یا نزولی درباره قیمت یک دارایی بدهند.
برخی از پرکاربردترین اندیکاتورهای تکنیکال برای حجم معاملات ارزهای دیجیتال عبارتند از:
🟠 اندیکاتور حجم موجود (OBV): پایه و اساس عملکرد این شاخص تکنیکال این است که حجم معاملات در یک روند قیمتی در بازار زمانی افزایش می یابد که بازار به انتهای روند صعودی رسیده باشد و حجم معاملات زمانی کاهش مییابد که قیمت به انتهای روند نزولی رسیده باشد. این اندیکاتور همچنین می تواند با نشان دادن واگرایی بین حجم و قیمت قدرت روند های بازار را مورد سنجش قرار دهد.
🟠 اندیکاتور جریان پول چایکین (CMF): پایه و اساس کار این اندیکاتور این است که افزایش قیمت با افزایش حجم همراه است. از این اندیکاتور برای تشخیص قدرت روند و واگرایی بین قیمت و حجم در دوره های زمانی کوتاه مدت استفاده می شود.
🟠 اسیلاتور کلینگر (Klinger Oscillator): اسیلاتور ها دسته ای از اندیکاتور ها هستند که بین دو سطح ثابت در نوسان می باشند. اسیلاتور کلینگر پراکندگی قیمت را بر اساس حجم خرید و فروش دارایی در یک بازه زمانی خاص نشان می دهد.
🟠 اندیکاتور جریان شاخص مالی (MFI): این اندیکاتور قیمت و حجم را با یکدیگر ادغام می کند و نقاط اشباع خرید و اشباع فروش در بازار را به عنوان نقاط معکوس شدن احتمالی روند نشان می دهد.
حجم معاملات صرافی های دیجیتال
هنگام انتخاب صرافی دیجیتال برای ترید، به حجم معاملات در صرافی های مختلف نگاه کنید، زیرا این امر بر قیمت دارایی ها در آن صرافی تأثیر می گذارد. از حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ آنجا که بسیاری از صرافی ها دارای تمرکز جغرافیایی خاصی هستند ، مانند آسیا یا اروپا ، بررسی حجم خرید و فروش و مبادلات صرافی می تواند یک ابزار ارزشمند برای شناسایی محل فعالیت در یک رمز ارز معین باشد.
هنگام جستجوی پلتفرم هایی با بیشترین حجم معاملات، معامله گران باید به دنبال یک صرافی قابل اطمینان و با شهرت خوب در بین جامعه رمزنگاری آنلاین باشند. صرافی هایی که بیشترین ترافیک تریدرها را تجربه می کنند و به عنوان مرکز اصلی برای خرید و فروش رمز ارزها شناخته می شود.
نکته دیگر درباره حجم خرید و فروش دارایی ها در صرافی های دیجیتال بحث نقدینگی آنها است. هرچه Trading volume یک صرافی در یک رمز ارز خاص بیشتر باشد، نقدینگی آن رمز ارز بیشتر است و خرید و فروش آن با قیمت روز و به صورت لحظه ای امکان پذیر است.
جمع بندی
بازار ارزهای دیجیتال ماهیت بی ثباتی دارد و این بی ثباتی به میزان کلی خرید و فروش این دارایی های مرتبط است. سکه هایی که بیشترین تقاضا را دارند، مانند بیت کوین و اتریوم، آنهایی هستند که بیشترین حجم معامله را دارند و معمولاً بالاترین مارکت را خواهند داشت.
به طور کلی اگر یک رمز ارز حجم معاملات بالایی را در یک دوره پایدار تجربه می کند، نشان دهنده محبوبیت آن است و از این رو تریدرها جهت صعودی این رمز ارز را استنباط می کنند، حتی اگر افت قیمت داشته باشد. اما اگر شاهد افزایش چشمگیر قیمت، همراه با حجم معاملات پایین هستید، لازم است محتاط باشید. حجم محدود می تواند نشان دهنده عدم ماندگاری روند و اصلاح قریب الوقوع باشد.
پاسخ به سوالات متداول
حجم معاملات بالا برای یک رمز ارز نشان دهنده علاقه بازار و سایر سرمایه گذاران به خرید و فروش آن است. از شاخص حجم معاملات برای تشخیص قدرت روند قیمت یک رمز ارز در بازار استفاده می شود.
سایت کوین مارکت کپ با استفاده از داده های دریافتی از صرافی های دیجیتال میزانی که یک رمز ارز در بازه زمانی مشخص خرید و فروش شده است را اعلام میکند. تریدرها از شاخص حجم برای تشخیص کلی روند بازار استفاده میکنند.
صرافی های با حجم معاملات بالا معمولا قابل اعتماد تر هستند. از طرفی حجم معاملات بالای یک کوین یا توکن در یک صرافی، نقدینگی دارایی در آن صرافی را تضمین می کند.
آموزش اندیکاتور حجم معاملات (Volume)
در این مقاله آموزش اندیکاتور حجم معاملات (volume) هدف تیم بایننس فارسی است. همیشه اندیکاتورها به کمک معامله گران و تحلیل گران میروند تا با استفاده از آنها بتوان اطلاعات مهمی برای خرید و فروش و… به دست آورد. اندیکاتور حجم معاملات یا همان اندیکاتور volume نیز در این راستا دادههای مهمی به تریدر انتقال میدهد که در این مقاله قصد داریم به حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ آنها اشاره کنیم. نکات مهمی در مقاله ذکر شده است که میتوانید از آنها استفاده کرده و در تحلیل تکنیکال خود بهترین نتیجه را بگیرید.
آموزش اندیکاتور حجم معاملات (volume) +حجم معاملات چیست؟
شاید برای شما سؤال باشد که کدام اندیکاتور حجم معاملات را نشان می دهد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت اندیکاتور volume این وظیفه را به عهده دارد. علاوه بر نشان دادن حجم معاملات، تعداد معاملات در یک رنج قیمتی مشخص و در یک تایم فریم را نمایش میدهد. همچنین بهعلاوه دو مورد گفته شده ممکن است تریدر بتواند بر اساس تحلیل خود از اندیکاتور، از قدرتمند یا ضعیف بودن روند آگاه شود.
اکثر معامله گران از شاخص حجم معاملات استفاده نمیکنند، زیرا معتقدند که اندیکاتور سادهای است و اطلاعات مهمی در بر ندارد؛ در صورتی که شما میتوانید با استفاده از همین اندیکاتور سود خود را افزایش دهید و ریسک را در معاملات به حداقل میزان ممکن برسانید. حجم معاملات تأییدی برای الگوهای استفاده شده توسط تریدر در معاملات است. منظور از الگوها، الگوی سر و شانه، الگوی پرچم و… است.
اگر نگاه سادهای به چارتها و نمودارهای ارز دیجیتال یا سایر بازارهای مالی داشته باشید، حتماً ستونهای سبز و قرمز را مشاهده کردهاید. به هر یک از این ستونها کندل یا همان شمع گفته میشود. رنگ سبز کند نشاندهنده افزایش حجم معاملات نسبت به حجم قبل از خود است و رنگ قرمز کندل به این معنا است که حجم معاملات از معاملات قبلی کمتر بوده است.
زمانی میتوانیم آغاز روند جدیدی را در نظر داشته باشیم که حجم معاملات در چارت بالا باشد. در مقابل زمانی که حجم معاملات پایین باشد، به این معنا است که تریدرها قصد انجام ترید ندارند. چون معاملهگر به دنبال موقعیتهای مناسب برای ورود به سهم است و زمانی که روند سهم ضعیف است و شرایط مناسب نمیباشد از ورود به سهم جلوگیری میکند. با استفاده از حجم معاملاتی که اندیکاتور volume نشان میدهد، میتوان زمانی که نمودار نزولی و یا صعودی خواهد بود را تشخیص داد. در ادامه مطالب نکاتی در مورد ورود و خروج به معامله را مطرح کردهایم.
در این قسمت از مقاله آموزش اندیکاتور حجم معاملات نکاتی را مطرح میکنیم که هنگام استفاده از اندیکاتور حجم معاملات در ارز دیجیتال، باید آنها را در نظر داشته باشید:
ابتدا باید حجم معاملات یا همان volume معاملات را مشاهده کنید. در قدم بعدی باید نمودار رمزارز موردنظر را بررسی کنید. در آخر زمانی که volume معاملات در حال افزایش باشد، ممکن است روند قیمت مثلاً ارز دیجیتال بیت کوین تغییر کند. برای مشاهده حجم نمودار در زمانهای مختلف، میتوانید تصویر زیر را مشاهده کنید.
چه سیگنال هایی را می توان با اندیکاتور حجم معاملات دریافت کرد؟
1. روند صعودی
زمانی تأیید و ادامه روند صعودی را در پیش خواهیم داشت که یک روند صعودی وجود داشته باشد و قیمت نیز به دنبال آن افزایشی باشد، در همین شرایط حجم معاملات نیز باید صعودی و روند رو به افزایشی داشته باشد.
2. روند نزولی
در مقابل زمانی که روند نزولی وجود داشته باشد و volume معاملات افزایش یابد و نمودار در چارت نیز بیشتر شود، سپس بعد از رشدی که داشته است، دوباره روند نزولی حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ را در پیش بگیرد و قیمت در زمان برگشت بالاتر از کف قبلی خودش باقی بماند و حجم فروش کاهش داشته باشد، میتوانیم صعود در روند قیمت را مشاهده کنیم.
- در صورتی که قیمتها روبه افزایش باشند ولی در مقابل معاملات کاهشی باشند، معکوس شدن روند را در پیش داریم که از روند صعودی به روند نزولی تغییر پیدا میکند.
- اگر به حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ شکل همزمان خط روند صعودی شکسته شود و حجم معاملات کاهش داشته باشد، بعد از اینکه حجم معاملات کاهش یافت، روند نزولی نمودار را مشاهده خواهیم کرد.
3. بازگشت روند
هنگامی که یک رمزارز یا … نزول و صعودی را به شکل بلندمدت تجربه کند و در راستای همان نمودار حرکتی ثابت و خنثی داشته باشد و در این هنگام حجم معاملات افزایش یابد، نشانهای از بازگشت روند را از این وضعیت برداشت میکنیم.
چه زمانی وارد معامله شویم؟
برای اینکه به این موضوع پی ببریم که چه زمانی وارد معاملات شویم تا سود خوبی کسب کنیم و از ضررهای احتمالی فاصله داشته باشیم، باید به دو مورد زیر توجه کنید:
1. قیمت روز رمزارز، مثبت باشد.
2. حجم معاملات (volume) در روز، از میانگین حجم معاملات ماهانه بیشتر باشد.
زمانی که 2 نکته گفته شده بهصورت دقیق رعایت شده باشد، میتوان نقطه ورود به معامله را مشخص کرد تا خریدهای خود را به ثبت برسانید.
چه زمانی از معامله خارج شویم؟
حال دانستیم که چه زمانهایی میتوانیم وارد معامله شویم و خرید خود را انجام دهیم. در این قسمت زمانی باید بدانیم چه زمانی باید از معامله خارج شویم. برای این منظور به نکات گفته شده توجه کنید:
1. قیمت روز ارز دیجیتال، منفی باشد.
2. حجم معاملات (volume) در روز، از میانگین حجم معاملات ماهانه بیشتر باشد.
نکات مهم برای استفاده حجم معاملات (Volume)
با مقاله آموزش اندیکاتور حجم معاملات (volume) همراه هستید و در این قسمت نکات و روشهایی را مطرح میکنیم که با استفاده از حجم معاملات (volume) قابل اجرا است و در ابتدا باید با آنها آشنا شده و سپس میتوانید به بهترین نحو از آنها استفاده کنید.
1. اولین مورد حجم معاملات در یک روند صعودی است و همانطور که در تصویر مشاهده میکنید به 2 شکل انجام میشود. حجم معاملات (volume) در روند صعودی از روند الگو میگیرد و مانند آن عمل میکند.
حجم معاملات در روند صعودی
2. حجم معاملات در یک روند نزولی را در عکس پایین مشاهده میکنید. در روند نزولی یک کریپتو، حجم زیادی از معاملات تأییدی بر نزولی بودن روند نمودار است.
حجم معاملات در روند نزولی
3. حجم معاملات در پولبکها (pullback) را میتوانید در این قسمت ملاحظه کنید. زمانی که نمودار یک رمزارز مانند کاهش قیمت، پولبک بزند حجم معاملات نیز کاهش مییابد و اگر حجم معاملات افزایش داشته باشد، پولبک ادامه خواهد داشت.
حجم معاملات در پولبک
4. حجم معاملات در بریک اوت (break out) را میتوان در تصویر زیر مشاهده کرد. زمانی حجم یک کریپتو بهصورت ناگهانی رشد میکند که شکست معتبری انجام شود. در صورتی نمیتوان شکست را معتبر دانست که حجم افزایشی نداشته باشد.
حجم معاملات در بریک اوت
5.آخرین مورد حجم معاملات در پامپ و دامپهای لحظهای است. رشد ناگهانی قیمت (پامپ) و افزایش حجم معاملات، احتمال به وجود آمدن بازگشت روند را تصدیق میکنند. در مقابل اگر قیمت بهصورت ناگهانی افت کند (دامپ) و افزایش حجم رخ دهد، احتمال بازگشت روند نیز وجود دارد.
حجم معاملات در پامپ
حجم معاملات در دامپ
آموزش اندیکاتور حجم معاملات به پایان رسید و امیدواریم نکات خوبی را برای استفاده یادداشت کرده باشید. تکنیکها و روشهایی را برای استفاده از اندیکاتور حجم در معاملات بازگو حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ کردیم. همچنین زمانهایی که میتوانید به معاملات ورود پیدا کنید و یا از آن خارج شوید را بیان کردیم. شاخص حجم معاملات نکات خوبی را به تریدر و سرمایهگذاران ارائه میکند، در نتیجه کار با این ابزار را یادبگیرید و با سایر اندیکاتورها تلفیق کنید تا به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنید. در مقاله بعدی به آموزش اندیکاتور استوک استیک به صورت کاربردی میپردازیم.